خسرو فرشیدورد

در ۸ دی­ماه ۱۳۸۸ یکی دیگر از بزرگان فرهنگی دوران معاصر از دنیا رفت. دکتر خسرو فرشیدورد، استاد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه تهران، در تنهایی خود، در سرای سالمندان نیکان به دیار باقی شتافت. استاد فرشیدورد آثار پژوهشی زیادی از خود به یادگار گذاشت که عمدۀ آن­ها مربوط به زبان فارسی بود. در این میان ایشان اهمیت زیادی برای ترجمه قائل بود، که اندیشه­ ها و نظرات خود را در مجموعه مقالاتی به رشتۀ تحریر در آورده بود.

این مقالات در کتابی با عنوان «پیرامون ترجمه (مجموعه مقالات)» به چاپ رسیده است. از این مقاله­ ها، مقاله­ ای است با عنوان «تأثیر ترجمه در زبان فارسی» که بند آغازین آن این­چنین آغاز می­شود: «زبان فارسی دارای جنبه‌ها و جلوه‌های متنوع و متعددی است که پژوهش دربارة همۀ آنها برای فرزندان این مرز و بوم وظیفه‌ای است حتمی و لازم. مثلاً پژوهش دربارة زبان­های ایرانی پیش از اسلام، لهجه‌های محلی، زبان دری کهن و آثار متعددی که از آن باقی مانده است و همچنین تحقیق دربارة زبان فارسی معاصر، بر ما فرض است، ولی آنچه بیش از همه مورد نیاز ماست فارسی معاصر است و چون فارسی معاصر و آینده تحت تأثیر ترجمه‌ از زبان­های اروپایی قرار دارد و خواهد داشت، به نظر من مهم‌ترین مسئلۀ زبان فارسی برای ما ترجمه است و سایر مسائل این زبان از قبیل تصحیح متون قدیم و زبان­های پیش از اسلام در درجۀ دوم اهمیت قرار دارد. یکی از معایب کار دانشگاه­ها و معلمان ادبیات این است که به این مسئلۀ حیاتی یعنی فارسی معاصر و ترجمه، توجه لازم را نکرده‌اند و در نتیجه زبان امروز ما تحت تأثیر ترجمه‌های بد و ناقص قرار گرفته است که ده­ها اصطلاح ترجمه‌ای نامناسب حاصل آن است…»

مایۀ تأسف است که پس از گذشت ده روز از فوت ایشان، همکاران و شاگردان (در دانشگاه تهران)، و در کل، جامعۀ ادبی کشور، از درگذشت آن بزرگ­مرد خبردار می­شود!

روحش شاد.

به گفته­ ای، بیش از هشتاد و شش مقاله و شعر و شانزده کتاب از آن بزرگوار در دسترس همگان است. برخی از آثار استاد فرشیدورد از این قرار است:

پیرامون ترجمه (مجموعه مقالات)

وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، سازمان چاپ و انتشارات، ۱۳۸۷

- عربی در فارسی

- گفتارهایی دربارۀ دستور زبان فارسی

- پژوهشی در دستور تاریخی زبان فارسی، فعل و گروه فعلی و تحول آن در زبان فارسی

- دستور مختصر تاریخی زبان فارسی

- مسالۀ درست و غلط، نگارش و پژوهش در زبان فارسی

- تاریخ مختصر زبان فارسی از آغاز تا کنون

- جمله و تحول آن در زبان فارسی

دستور برای لغت­ سازی فرهنگ پیشوندها و پسوندهای فارسی همراه گفتارهایی دربارۀ دستور زبان فارسی انتشارات زوار، ۱۳۸۶